नमस्कार मित्रांनो, आज आम्ही तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहोत अण्णा हजारे माहिती मराठी, Anna Hazare information in Marathi हा लेख. या अण्णा हजारे माहिती मराठी निबंध लेखात या विषयाची संपूर्ण माहिती देण्याचा माझा प्रयत्न असेल.
सर्व वर्गांतील विद्यार्थी मित्र मैत्रिणींना एकाच लेखात संपूर्ण माहिती देणे हाच आमचा एकमेव उद्देश आहे, जेणेकरून तुमचा सर्व वेळ वाया जाणार नाही. चला तर मग पाहूया अण्णा हजारे माहिती मराठी, Anna Hazare information in Marathi हा लेख.
अण्णा हजारे माहिती मराठी, Anna Hazare Information in Marathi
अहिंसेच्या माध्यमातून माहितीच्या अधिकारासाठी गेली चार दशके लढणारे अण्णा हजारे त्यांच्या आदर्श गाव मोहिमेतून आणि लोकांवर प्रभाव टाकण्याचे त्यांचे अतुलनीय कार्य याद्वारे माहितीच्या अधिकारासाठी पुढे जात आहेत.
ग्रामपंचायतींमध्ये सुधारणा, सरकारी अधिकाऱ्यांना अचानक झालेल्या फेरबदलापासून वाचवणे आणि सरकारी कार्यालयातील नोकरशाहीविरुद्ध लढा देण्याचे त्यांचे प्रयत्न अत्यंत कौतुकास्पद होते.
परिचय
अण्णा हजारे हे एक भारतीय सामाजिक कार्यकर्ते आहेत ज्यांनी ग्रामीण विकास, सरकारी पारदर्शकता आणि विकासासाठी चळवळींचे नेतृत्व केले आहे.
१९६२ च्या भारत-पाक युद्धात शहीद झालेल्या सैनिकांनी लष्कराच्या छावणीला भेट दिली आणि नंतर सरकारने तरुणांना भारतीय सैन्यात सामील होण्यासाठी आमंत्रित केले. त्यांना देशभक्तीची खूप आवड होती, म्हणून त्यांनी लवकरच सरकारचे आमंत्रण स्वीकारले आणि १९६३ मध्ये भारतीय सैन्यात भरती झाले.
एक सैनिक म्हणून त्यांच्या १५ वर्षांच्या कारकिर्दीत, त्यांची सिक्कीम, भूतान, जम्मू आणि काश्मीर, आसाम, मिझोराम, लेह आणि लदाख यांसारख्या वेगवेगळ्या प्रदेशांमध्ये देवाणघेवाण झाली आणि वेगवेगळ्या हवामान परिस्थितींचा सामना केला.
वैयक्तिक जीवन
अण्णा हजारे यांचा जन्म १५ जून १९३७ रोजी अहमदनगरजवळील भिंगार येथे झाला. ते बाबूराव हजारे आणि लक्ष्मीबाई यांचे ज्येष्ठ पुत्र होते. त्यांना दोन बहिणी आणि चार भाऊ होते. त्यांना अण्णा म्हणून ओळखले जायचे.
अण्णा हजारे यांचे वडील आयुर्वेद आश्रम फार्मसीमध्ये मजूर म्हणून काम करत होते. कालांतराने, हे कुटुंब त्यांच्या मूळ गावी राळेगणसिद्धी येथे गेले, जेथे त्यांच्याकडे शेतजमिनीचा एक छोटा तुकडा होता. गावात प्राथमिक शाळा नसल्याने एका नातेवाईकाने शेतकऱ्याच्या शिक्षणाची जबाबदारी उचलून त्यांना मुंबईला नेले. त्यांनी मुंबईतील दादर रेल्वे स्थानकावर फुले विकण्यास सुरुवात केली आणि अखेरीस शहरात दोन फुलांची दुकाने चालवली.
अण्णा हजारे हे अविवाहित आहेत. राळेसिद्धी येथील संत यादव बाबा मंदिराला लागून असलेल्या एका छोट्या खोलीत ते १९७५ पासून राहत आहेत. राळेगणसिद्धी येथे त्यांच्या मालकीची ०.०७ हेक्टर कौटुंबिक जमीन आहे, जी त्यांचे भाऊ वापरत आहेत. भारतीय लष्कराने दान केलेल्या जमिनीचे आणखी दोन भाग आणि एका गावकऱ्याला त्यांनी दान केले.
लष्करी सेवा
अण्णा हजारे एप्रिल १९६० मध्ये भारतीय सैन्यात भरती झाले, जिथे त्यांनी सुरुवातीला आर्मी ट्रक ड्रायव्हर म्हणून काम केले आणि नंतर सैनिक म्हणून पदवी प्राप्त केली. त्यांनी औरंगाबादमध्ये लष्करी प्रशिक्षण घेतले.
१५ वर्षांच्या लष्करात असताना अण्णा हजारे यांची पंजाब (भारत-पाकिस्तान युद्ध १९६५), नागालँड, मुंबई (१९७१) आणि जम्मू (१९७४) यासह विविध ठिकाणी नियुक्ती करण्यात आली.
पाक-भारत युद्धात लष्करासाठी वाहन चालवताना हजारो लोकांची सुटका करण्यात आली. आपले जीवन सेवेसाठी समर्पित करण्याच्या उद्देशाने त्यांनी आपल्या अस्तित्वाचे आणखी एक चिन्ह म्हणून त्याचा अर्थ लावला.
१२ वर्षे सेवा पूर्ण केल्यानंतर १९७५ मध्ये त्यांना सन्मानपूर्वक कार्यमुक्त करण्यात आले.
अण्णा हजारे यांचे जीवन कसे बदलले
सैन्यात असताना अण्णा हजारे आपल्या आयुष्याला कंटाळले होते आणि अधिक मानवी जीवनाच्या अस्तित्वाची चिंता करत होते. या छोटय़ा छोटय़ा प्रश्नांची उत्तरे कशी शोधावीत या विचारातच त्याचे मन सदैव असायचे. अखेर त्याची निराशा एवढी वाढली की त्यांनी आत्महत्या करण्याचा निर्णय घेतला.
असे करत असताना, त्यांना अचानक एका छोट्याशा घटनेने सामाजिक कार्य करण्याची आणि आयुष्यात काहीतरी वेगळे करण्याची प्रेरणा मिळाली – एक चळवळ त्यांना दिल्ली रेल्वे स्थानकावरील पुस्तकांच्या स्टॉलवरून मिळाली. त्यावेळी त्यांनी पुस्तकांच्या स्टॉलजवळ जाऊन स्वामी विवेकानंदांचे पुस्तक विकत घेतले.
पुस्तकाच्या मुखपृष्ठावर छापलेले स्वामी विवेकानंदांचे चित्र पाहून ते प्रभावित झाले. आणि ते पुस्तक वाचायला सुरुवात करताच त्याला त्याच्या सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं सापडली. मानवी जीवनाचा खरा उद्देश मानवतेची सेवा हाच असल्याचे या पुस्तकात त्यांना सांगण्यात आले. सामान्य माणसाच्या भल्यासाठी काहीतरी करणे म्हणजे परमात्म्यासाठी काहीतरी करणे होय.
१९६५ मध्ये पाकिस्तानने भारतावर आक्रमण केले आणि त्यावेळी अण्णा हजारे खेमकर्णा सीमेवर होते. १२ नोव्हेंबर १९६५ रोजी पाकिस्तानने भारतावर हवाई हल्ला केला ज्यात हजारे यांचे सहकारी शहीद झाले. त्यानंतर हजारे यांच्या डोक्याला लागून एक गोळी गेली.
हा त्यांच्या आयुष्यातील एक टर्निंग पॉइंट आहे, याचा अर्थ त्यांना त्यांच्या आयुष्यात खूप काही करायचे आहे असे हजारे यांचे मत आहे. स्वामी विवेकानंदांच्या पुस्तकांनी अण्णा खूप प्रभावित झाले. वयाच्या २६ व्या वर्षी त्यांनी आपले जीवन मानवतेच्या सेवेसाठी समर्पित केले. त्याने नंतर ठरवले की तो पुन्हा कधीही पैशाचा विचार करणार नाही, म्हणून ते स्वतः अविवाहित राहिले.
अण्णा हजारे यांच्या सामाजिक कार्याची सुरुवात
सैन्यात अनेक वर्षे घालवल्यानंतर ते आपल्या गावी राळेगणसिद्धी, पारनेर तालुका, अहमदनगर येथे परतले. अण्णा हजारे लष्करात कार्यरत असले तरी पाण्याअभावी शेतकऱ्यांचे हाल पाहण्यासाठी ते वर्षातील दोन महिने राळेगणसिद्धीला येत असत. वर्षभरात केवळ ४०० ते ५०० मिलिमीटर पाऊस पडल्याने हा परिसर कोरडा घोषित करण्यात आला आणि पाणी साठवण्यासाठी धरणे नाहीत.
एप्रिल आणि मे महिन्यात पिण्याच्या पाण्याचे टँकर हे एकमेव साधन होते. ८०% गावकऱ्यांना अन्न आणि पाण्यासाठी इतर गावांवर अवलंबून राहावे लागले. अनेक गावकऱ्यांनी नोकरीच्या शोधात ६-७ किमीचा प्रवास केला तर काहींनी पैसे कमावण्यासाठी नदीकाठी दारूची दुकानेही उघडली.
गावातच सुमारे ३०-३५ दारूची दुकाने गावातच दिसली, जी तेथील सामाजिक शांतता भंग करणारी होती. किरकोळ भांडण, चोरी, शारीरिक धमक्या यामुळे नागरिकांचे भान हरपले होते. गावाची परिस्थिती इतकी वाईट होती की काही लोक पैसे कमवण्यासाठी गावातील मंदिरांतून चोरी करू लागले.
नंतर अण्णा हजारे यांनी ग्रामपंचायतीसोबत काम करत, पुणे येथील सासवड येथील विलासराव साळुंके यांच्यासोबत पाणलोट मोहिमेत पुढाकार घेतला. हजारे यांनी त्यांच्या राळेगणसिद्धी गावातही अशीच मोहीम राबविण्याचा निर्णय घेतला.
पाण्याचा प्रत्येक थेंब वाचवून जमिनीची उत्पादकता वाढविण्याचे प्रशिक्षण त्यांनी शेतकऱ्यांना दिले. अशा रीतीने एकत्र येऊन काम करून आपण हे मागासलेले गाव आज एक आदर्श गाव बनवले आहे.
जिथे आज आपल्याला पाणीटंचाई दिसत नाही तिथे त्यांनी नाले खोदले, बंधारे बांधले, जमिनीचे उत्पादन वाढवले, गावाच्या विकासासाठी अशी अनेक कामे केली. जिथे जवळपास ५ धरणे आणि १६ बंधारे बांधले गेले.
अण्णा हजारे यांचे भ्रष्टाचारविरोधी आंदोलन
भ्रष्टाचार हा विकासातील सर्वात मोठा अडथळा असल्याचे अण्णा हजारे यांना वाटत होते, म्हणून त्यांनी १९९१ मध्ये भ्रष्टाचारविरोधी जनआंदोलन नावाची नवी मोहीम सुरू केली. ४२ वन अधिकाऱ्यांनी आपल्या अधिकारांचा गैरवापर करून कोट्यवधींचा गंडा घातल्याचे त्यांना आढळले.
हजारे यांनी त्यांच्या तुरुंगवासाची मागणीही केली होती, परंतु त्यांचे अपील फेटाळण्यात आले कारण सर्व अधिकारी काही लोकप्रिय राजकीय पक्षांचे होते. निराश होऊन अण्णा हजारे यांनी त्यांना भारताच्या राष्ट्रपतींनी दिलेला पद्मश्री पुरस्कार आणि पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी दिलेला वृक्ष मित्र पुरस्कार सुद्धा परत केला.
नंतर ते आळंदी येथे गेले आणि तेथेही त्यांनी याच हेतूने आंदोलन केले. याची माहिती मिळताच सरकारने तातडीने भ्रष्टाचाऱ्यांना पाठवून उत्तर दिले. पण अण्णा हजारे या छोट्याशा प्रतिक्रियेने खूश नव्हते, त्यांना संपूर्ण व्यवस्था बदलून भ्रष्टाचारमुक्त भारत करायचा होता. त्यामुळे त्यांनी सहकाऱ्यांसोबत माहिती मोहीम सुरू केली. हे पाहून सरकारने १९९७ मध्ये आझाद मैदान, मुंबई येथे झालेल्या आंदोलनाकडे लक्ष दिले नाही आणि त्यांची मागणी फेटाळण्यात आली.
हजारे यांनी राज्यभर फिरून आपल्या प्रचाराची माहिती आणि प्रबोधन केले.
आणि सरकारने आश्वासन दिले होते की माहिती अधिकार कायदा लागू केला जाईल पण राज्यसभेत त्याचा उल्लेख केला जाणार नाही.
अखेर जुलै २००३ मध्ये त्यांनी त्याच मोकळ्या मैदानात पुन्हा उपोषण केले. आणि १२ दिवसांच्या उपोषणानंतर अखेर भारताच्या राष्ट्रपतींनी करारावर स्वाक्षरी करून सर्व राज्यांमध्ये त्याची अंमलबजावणी करण्याचे आदेश दिले आणि २००५ मध्ये राष्ट्रीय स्तरावर माहितीचा अधिकार निर्माण झाला.
माहितीचा अधिकार – २००५ च्या अंमलबजावणीनंतर हजारे यांनी लोकांना या अधिकाराची जाणीव करून देण्यासाठी १२,००० किलोमीटरचा प्रवास केला. दुसरीकडे, त्यांनी अनेक महाविद्यालयीन शाळांना भेटी दिल्या आणि २४ हून अधिक जिल्हा आणि राज्यस्तरीय बैठकांना हजेरी लावली.
तिसऱ्या टप्प्यात त्यांनी १५५ हून अधिक तहसीलमध्ये अनेक दैनंदिन बैठका घेतल्या. अशा प्रकारे पोस्टर्स छापण्यात आले, बॅनर लावण्यात आले, माहितीच्या अधिकाराबाबत जनजागृती करण्यासाठी अनेक लहान-मोठ्या मोहिमा राबविल्या गेल्या आणि किमान किमतीत एक लाखाहून अधिक पुस्तकांची विक्री झाली.
हजारे यांना नंतर पद्मश्री आणि पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. याशिवाय त्यांना स्वामी विवेकानंद अनुदान निधीतून अडीच लाख रुपये देण्यात आले. त्यापैकी हजारो लोक दरवर्षी २००,००० पैकी २५-३० गरीब जोडप्यांचे सामूहिक विवाह करायचे.
अण्णा हजारे यांचे सामाजिक कार्याबद्दलचे मत
नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा योग्य वापर केल्यास आपल्या विकासाची फळे आपल्याला नक्कीच मिळतील, असा विश्वास अण्णा हजारे यांनी व्यक्त केला. आज आपण पेट्रोल, डिझेल, रॉकेल, कोळसा आणि पाणी यांसारखी सर्व नैसर्गिक संसाधने नष्ट करत आहोत ते म्हणतात.
तो आपल्याकडे मर्यादित प्रमाणात उपलब्ध आहे, त्यामुळे आपण त्याचा गरजेनुसार वापर केला पाहिजे, अन्यथा एक दिवस या राज्यांना या वस्तूंसाठी दुसऱ्या राज्याशी लढावे लागेल. ही संसाधने मर्यादित असल्याने आपण आपल्या भावी पिढ्यांचाही विचार केला पाहिजे.
आज देशातील प्रत्येक गाव जास्तीत जास्त पाणी कसे वाचवता येईल याचा विचार करत आहे. गांधीजी नेहमी म्हणायचे की जंगलतोड आणि इमारत म्हणजे विकास नाही. विकासाचा खरा अर्थ आदर्श लोक निर्माण करणे हा आहे. आपण आपले नातेवाईक, आपले सहकारी, आपले शेजारी, आपले गाव, आपले राज्य आणि आपल्या देशाला मदत करत राहिले पाहिजे.
आणि हे सर्व करत असताना, आपल्याला एक आदर्श आवश्यक असेल जो आपल्याला हे सहजपणे करण्यास अनुमती देईल. आणि हा आदर्श कोणत्याही पैशाने किंवा शक्तीने निर्माण होत नाही, त्यासाठी सकारात्मक विचार, प्रचंड मेहनत आणि जिद्द हवी.
त्याचप्रमाणे आपण सत्कर्मात स्वतःला झोकून दिले पाहिजे जेणेकरून सगळा समाज चांगले कार्य करण्यासाठी आपल्या मागे येईल, जेणेकरून आपण आपल्या देशाचा विकास करू शकू.
आज आपल्या समाजाला अशा नेत्याची गरज आहे जो समाजाच्या भल्यासाठी स्वतःचा त्याग करण्यास तयार असेल.
हजारे यांचे राळेगणसिद्धी हे भारतातील पहिले आदर्श गाव बनले आहे आणि आज ते एक पर्यटन स्थळ देखील बनले आहे जिथे देश-विदेशातील अनेक लोक अण्णा हजारे यांचे अतुलनीय कार्य पाहण्यासाठी येतात.
सैन्यातून निवृत्त झाल्यानंतर त्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य सामाजिक कार्यात घालवले, त्यामुळे ते म्हणायचे, माझ्याच गावात माझे स्वत:चे घर आहे. मी करोडो रुपयांच्या योजना चालवतो पण आजही माझ्याकडे स्वतःचा बँक बॅलन्स नाही.
भ्रष्टाचार निर्मूलनासाठी मी गेली १२ वर्षे लढत आहे. माझी मोहीम संपूर्ण भारतभर कोणत्याही अनुदानाशिवाय केवळ लोकांच्या सहकार्याने यशस्वीपणे चालू आहे.
मी जिथे जिथे जातो तिथे मी लोकांना पैशासाठी आवाहन करतो जेणेकरून मी जास्तीत जास्त लोकांची सेवा करू शकेन आणि लोक नेहमीच मला पाठिंबा देतात. मी कमावलेले पैसे मी माझ्या प्रचारात वापरतो. जमा झालेले पैसे गावकऱ्यांसमोर मोजले जातात, जिथे माझे स्वयंसेवक मोजलेल्या पैशांच्या पावत्याही तयार करतात.
हे लक्षात घेऊन आम्ही हे अधिकार ग्रामसभांना दिले आहेत, जेणेकरून तेथे काम करणारे अधिकारी लोकांकडे परत येऊ शकत नाहीत. या सगळ्यामुळे अनेक ठिकाणी भ्रष्टाचार हळूहळू कमी होत गेला आणि अगदी गरीब कुटुंबातील लोकांनाही सामाजिक न्याय मिळू लागला.
राज्य सरकारने गरिबांसाठी रॉकेल देणे, त्यांना एलपीजी देणे, रेशनकार्ड देणे अशा विविध योजना आणल्या असताना अण्णा हजारे यांच्या प्रयत्नांमुळे गरिबांच्या घरापर्यंत पोहोचणे शक्य झाले आहे.
या निर्णयाच्या अनुषंगाने राज्य सरकारने चारही राज्ये, जिल्हा, तहसील आणि ग्रामीण भागात स्वत:च्या समित्या स्थापन करण्याचा आणि राज्य सरकारचे प्रतिनिधित्व करणारा एक सदस्य ठेवण्याचा निर्णय घेतला.
अण्णा हजारे यांना मिळालेले पुरस्कार
- २०१३ मध्ये आंतरराष्ट्रीय अखंडतेसाठी अलॉर्ड पुरस्कार
- २०११ मध्ये अरविंद केजरीवाल यांच्यासोबत एनडीटीव्ही इंडियन ऑफ द इयर
- २००८ मध्ये जीत गिल मेमोरियल अवॉर्ड
- २००५ मध्ये मानद डॉक्टरेट
- १९९९ मध्ये अग्रगण्य सामाजिक योगदानकर्ता पुरस्कार
- १९९७ मध्ये महावीर पुरस्कार
- १९९६ मध्ये शिरोमणी पुरस्कार
- १९९२ मध्ये पद्मभूषण
- १९९० मध्ये पद्मश्री
- १९८९ मध्ये कृषी भूषण पुरस्कार
- १९८६ मध्ये इंदिरा प्रियदर्शिनी वृक्षमित्र पुरस्कार
निष्कर्ष
अण्णा हजारे हे एक भारतीय समाजसेवक आहेत ज्यांनी ग्रामीण विकासाला चालना देण्यासाठी आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील भ्रष्टाचार रोखण्यासाठी कठोर परिश्रम घेतले आहेत. तळागाळातील चळवळींचे आयोजन आणि प्रचार करण्यासोबतच हजारे यांनी समाजाच्या भल्यासाठी अनेकदा उपोषण केले.
आज आपण काय वाचले
तर मित्रांनो वरील लेखात आपण अण्णा हजारे माहिती मराठी, Anna Hazare information in Marathi हि माहिती पाहिली. मला खात्री आहे कि मी तुम्हाला अण्णा हजारे माहिती मराठी निबंध या विषयावरील सर्व माहिती वरील लेखात मिळाली असेल.
तुम्हाला हा लेख कसा वाटला, आम्हाला कमेंट बॉक्समध्ये सांगा, जेणेकरून आमच्या अण्णा हजारे माहिती मराठी माहिती लेखात काही चूक असेल तर आम्ही ती लवकरात लवकर दुरुस्त करण्याचा प्रयत्न करू शकू किंवा वरील लेखात तुमची अधिक माहिती समाविष्ट करण्याचा प्रयत्न करू.
जाता जाता मित्रांनो, जर तुम्हाला या लेखातून अण्णा हजारे माहिती मराठी, Anna Hazare information in Marathi या विषयावर संपूर्ण माहिती मिळाली असेल. जर तुम्हाला हा लेख आवडला असेल तर तुम्ही हा लेख तुमच्या फेसबुक, ट्विटर आणि व्हॉट्सॲप या सोशल मीडियावर नक्कीच शेअर करा.